ချ့ချ့ဒီးအိၣ်ခိး

“ပတၢ်ဆၢကတီၢ်အသဘျ့တဖၣ်န့ၣ် ပကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်”. တၢ်ဆိကမိၣ်အဝဲန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ကွဲးလံၥ်ဆီရဲၣ် လၢၦၤသ့မုၢ်ကျိၤဝဲၤကွၥ်ပီညါ ကၠီ မ့နး ခ့(John Maynard Keynes) စဲကျံးထုးထီၣ် ရၤလီၤအဂ့ၢ်မိၢ်ၦၢ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကွဲးန့ၣ်အပူၤ, ခ့ ပၥ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ လၢနံၣ် ၁၀၀ အတီၢ်ပူၤ, စဲးဖီကဟၣ်ပီညါဒီး မုၢ်ကျိၤဝဲၤကွၥ် အတၢ်ဒိၣ်ထီၣ်လဲၢ်ထီၣ်တဖၣ်အဃိ ပဝဲၦၤကညီတဖၣ် ပကမၤတၢ်ထဲဒၣ်တနံၤန့ၣ် သၢနၣ်ရံၣ်ဒီးတနွံန့ၣ် ထဲဒၣ် ၁၅ နၣ်ရံၣ်လီၤ.

တၢ်မၤတ့ၢ်လံအသးဒ်န့ၣ် တချုး ခ့ စဲကျံးရၤလီၤ အလံၥ်ဆီရဲၣ် အဝဲန့ၣ်ဒံးအခါလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် စဲးဖီကဟၣ်ပီညါ မၤအါပတၢ်မၤဒိၣ်အါန့ၢ်လၢညါလီၤ. ပမုၢ်နံၤတဖၣ် အိၣ်ၦဲၤဒီးတၢ်မၤ, ဒီးဖဲပကိးမုၢ်နံၤအမူဒါ ဒ်တၢ်လဲၤတၢ်က့ၤဒီးတၢ်ကတဲၥ်ကတီၤတၢ်အီၣ်တၢ်အီတဖၣ်အဂီၢ် တၢ်ဆၢကတီၢ်အိၣ်တ့ၢ်စှၤကိၥ်, ပဘၣ်ဂုၥ်ဒံး တၢ်ဆၢကတီၢ်အဖၢမုၢ်လီၤ.

တၢ်လီၤကမၢကမၣ် မၤသးလၢ စီၤဒၤဝံၤအတၢ်အိၣ်မူပူၤတခါ ဒုးနဲၣ်ၦၤလၢ ပကအိၣ်ဂၢၢ်တပၢၢ် လၢတၢ်အိၣ်မူပစုၥ်ပတ့ၤအပူၤ အဂ့ၢ်ဒ်လဲၣ်လီၤ. ဖဲစီၤဒၤဝံး ဟးထီၣ်ဃ့ၢ်လၢ စီၤပၤစီၤစီလူးအတၢ်လူၤမၤသံန့ၣ် အဝဲသံကွၢ် မိၤအးအစီၤပၤလၢ နကပျဲ ယပၢ်ဒီးယမိၢ်ဟဲအိၣ်ဒီးနၤ ဖဲအံၤ တုၤယမၤလိန့ၢ် တၢ်လၢယွၤကမၤလၢယဂီၢ်တစုဧါ…

ၦၤတီၦၤလိၤ အတၢ်သူၣ်ကညီၤသးကညီၤ

“ယတံၤသကိးလၢ တၢ်အဲၣ်ဘၣ်နၤဧၢ, ဘၣ်တဘျီဘျီ နဖျါစီဆှံ ဒိၣ်န့ၢ်အါန့ၢ် နမ့ၢ်တၢ်န့ၣ်လီၤ”.

တၢ်ကတိၤဖိတဖၣ်လၢထးန့ၣ် တုၤထီၣ် ထီၣ်ဘးဝဲ ဒ်နကွၢ်စူၢ်တၢ်ဆူအအိၣ်လိၤလိၤ ဒီးနစံးကတိၤလၢတၢ်နံၤကမှံဖိန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကတိၤဖိတဖၣ်အံၤ မ့ၢ် တဟဲဘၣ် ဝဲလၢ တံၤသကိးလၢ ယရ့ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်တဖၣ် ဒီးၦၤကူၣ်သ့တဖၣ်လၢ ယပၥ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဒီးယသးကဘၣ်ဒိဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ. တကတီၢ်ဃီလၢ တၢ်သးဆါအပူၤ ယနံၤဘၣ်ဖၣ်လဲလၢ အတၢ်ကတိၤဖိတဖၣ်အံၤန့ၣ် ဟဲဘၣ်ယသး ဒီးမ့ၢ်တၢ်ကတိၤဖိလၢ အဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တဘျီဘျီ ဖဲယစံးကတိၤ ဘၣ်ဃးဒီးယတၢ်စူၢ်တၢ်နၥ်အဆၢကတီၢ် ယသုတၢ်ကတိၤတဖၣ်လၢညီနုၢ် ၦၤတသုအီၤတဖၣ်အဃိ ၦၤထံၣ် ဆိကမိၣ်ဒိၣ်ယၤဒီး ကဲထီၣ်ဝဲလၢ ယတၢ်ပၥ်သးတတီလိၤဝဲဒၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ယတံၤသကိးတဖၣ် အဲၣ်ဘၣ်ယၤအဃိဒီး ဂုၥ်ကျဲးစၢးမၤစၢၤယၤလ့တုၢ်လ့တီၤ ခီဖျိနီၤလီၤ ယတၢ်စူၢ်တၢ်နၥ်ဆူၦၤဂၤတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ယမ့ၢ်ကွၢ်ကဒါက့ၤဒီး ယထံၣ်ဘၣ်လၢယဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အဂ့ၤအကတၢၢ်တနီၤလၢ အဝဲသ့ၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ.

လံၥ်ကတိၤဒိ ၂၇:၆ အပူၤ စီၤပၤစီၤၡလိၤမိၤ ကတိၤဝဲလၢ တၢ်ကူၣ်သ့အပူၤ “တံၤသကိးအဆဲးတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်အမ့ၢ်အတီလီၤ. မ့မ့ၢ်ဒုၣ်ဒါအနၢမူတၢ်န့ၣ် အါမးလီၤ”. ယတံၤသကိးအတၢ်ထံၣ်ဆိကမိၣ် ပၥ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ စီၤၡလိၤမိၤအတၢ်ကတိၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်အမ့ၢ်အတီန့ၣ်လီၤ.…

ဆိကတီၢ်တစိၢ်ဖိဒီးဘါထုကဖၣ်

ထံအါအါဂီၢ်ဂီၢ်, ဟဲပုၥ်ထီၣ်ယွၤလီၤ လၢထံဖှိးဘိဆူကျဲဖီခိၣ်, ဒီးယထံၣ်တၢ်ခွဲး တၢ်ယၥ် လၢယဂီၢ်လီၤ. သိလ့ၣ်တဘျုးခိၣ်လဲၤဖျိလၢထံကျါ လၢယမဲၥ်ညါလံ, ဒီး ယဆိကမိၣ် “တၢ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်အခွဲးဂ့ၤလၢတၢ်ကသ့သိလ့ၣ် ကလီအဂီၢ်လီၤ”. ယတသ့ဘၣ်ယသိလ့ၣ် အိၣ်လံတလါဒီး ဖၣ်ကမုၣ်ထီၣ်အါမးလံန့ၣ်လီၤ. အဃိ ယစးထီၣ် ယသိလ့ၣ် ဒီးနီၣ်နုၥ်လီၤဆူ ထံလုၢ်ဘၢအပူၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်သီၣ်‘ခြဲး’ကနၥ်တဘီလီၤ.

တၢ်မၤအသးချ့သဒံးလီၤ. မုၢ်ဆဲးလီၤတ့ၢ် လၢယသိလ့ၣ်အသူအဖီခိၣ်ဒီတဂီၤ ဒီးမၤကိၢ်ထီၣ်တ့ၢ်ယွၤခၣ်စိးဒီးသိလ့ၣ်အလဲပူၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ထံလၢ အဟဲပုၥ်ထီၣ် ယွၤလီၤလၢ ထံဖှိးဘိတခီခုၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. တုၤမ့ၢ်ထံခုၣ် ဟဲဘၣ်ယွၤခၣ်စိးအိၣ် လၢသိလ့ၣ်မဲၥ်ညါလၢအကိၢ်တဘျီဃီန့ၣ်, တၢ်တဲၤဖးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ လၢအဖီခိၣ်တုၤ အခီၣ်ထံး ဒ်လီဝၢ်ဒံးအသိးန့ၣ်လီၤ. ယတၢ်သ့သိလ့ၣ် “ကလီ” ကတၢၢ်ဝဲဒၣ်လၢ တၢ်လၢၥ်ဘူၣ်လၥ်စ့ၤအါမးအပူၤန့ၣ်လီၤ.

ယမ့ၢ်အိၣ်ခိးဒီးဆိကမိၣ်တဘျးဖိ မ့တမ့ၢ် ဘါထုကဖၣ်အဂီၢ်ဒၣ်လဲၥ်န့ၣ်, တမ့ၢ်တၢ်ကမၤတ့ၢ်အသးဒ်အံၤဘၣ်. မ့ၢ်နလဲၤခီဖျိတ့ၢ်ဘၣ် ဆၢကတီၢ်ဒ်သိးအံၤ တဘျီဘျီဧါ. ၦၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် လဲၤခီဖျိတ့ၢ်ဘၣ်ဝဲလီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်လဲၤနုၥ်လီၤဆူ ကီၢ်တၢ်စံးပၥ်န့ၣ် ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်တဖၣ် တဘၣ်တၢ်ကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ်အီၤလၢ ကဘါထီၣ် ကစၢ်အဂုၤအဂၤတဖၣ်တဂ့ၤဒီးယ ကစၢ်ယွၤစံးပၥ်အဝဲသ့ၣ်လၢ ကမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် လၢတၢ်နီၣ်ဟးထီၣ်ကွံၥ် ကီၢ်အဂၤတဖၣ်လီၤ(ယိၤၡူ…

လဲၤခီကွံၥ်တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤ

ဖဲ ၁၇၉၉ နံၣ်န့ၣ် ၦၤ ၁၂ နံၣ်ဖိ ကီရဲးရံး ထံၣ်န့ၢ် လၢၢ်ဖးဒိၣ်ကပီၤ ပံၥ်လ့ပံၥ်လ့ တဖျၢၣ် ဖဲထံကျိဖိလၢ အယွၤလီၤလၢအဝဲသ့ၣ် အဟီၣ်ခိၣ်လီၢ် ဖဲကီၢ်ကဲၣ်ရိၣ်လဲနါ ကလံၤစိးန့ၣ်လီၤ. အဝဲဟဲက့ၤစိၥ်လၢၢ်အံၤဆူဟံၣ် ဟဲက့ၤဒုးနဲၣ်အပၢ်လၢအမ့ၢ် ၦၤသုးလီၢ်သုးကျဲဆူကီၢ်ပူၤ ဒီးမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးၦၤထူစံၥ်ဖိလၢအဖှီၣ်လီၤ. အပၢ်န့ၣ် တနၢ်ပၢၢ် လၢၢ်အံၤ အလုၢ်အပှ့ၤခူသူၣ်အဃိ သူအီၤ ဒ်နီၣ်ပၢၤပဲတြီတခါအသိးလီၤ. ဟံၣ်ဖိဃီဖိ တဖၣ်ခီထီၣ်ခီလီၤ လဲၤတၢ်ဒ်အံၤ လၢအါနံၣ်အါလါအပူၤလီၤ.

လၢခံကတၢၢ်န့ၣ်, ၦၤမၤလၢၢ်လုၢ်ပှ့ၤဒိၣ်တဂၤ ဟဲထံၣ်ဘၣ် ကီရဲးအလၢၢ်, လၢနီၢ်ကီၢ်တခီ မ့ၢ်ထူကိၢ်လိၣ်လၢအဃၢ တဆံနွံပီၣ်အံၤလီၤ. တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိ ကဲဒိၣ်ကဲၦၢ်ထီၣ်, ဒီးအဝဲသ့ၣ် အဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်အံၤ ကဲထီၣ်ထူပူၤ အဆိကတၢၢ် ဖဲကီၢ်အမဲရကၤလီၤ.

တဘျီတခီၣ် ပသးဆူၣ်ဒၣ် လၢပတၢ်ကူၣ်ဒီးပကျဲအပူၤ ဒီးလဲၤခီကွံၥ်ဘၣ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤတမံၤလီၤ. ဖဲၦၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ဘၣ်တၢ်စိၥ်မၢကဲကုၢ်ဆူ ဘၤဘူၤလိၣ် မ့ၢ်လၢတစူၢ်ကစၢ်ယွၤဘၣ်န့ၣ်, ကစၢ်ယွၤတဲဖျါထီၣ်ကဒီးတဘျီ တၢ်ထူၣ်ဖျဲးအဂ့ၢ် လၢအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် အသးပ့ၤနီၣ်တမံၤန့ၣ်…

တၢ်စိာ်အီၤလၢတၢ်အဲၣ်

ယလံၤခွါဖိအိၣ်လွံၢ်နံၣ်တဂၤ ဆ့ၣ်နီၤလၢ ယကံၣ်လူၢ်ခိၣ် ဒီးဒဲယခိၣ်တလ့ၤ ဒီး ကွၢ်ထံတၢ်လၢတၢ်သးစဲလီၤႉ အ၀ဲသံကွၢ်၀ဲ‚ ‘‘ဖုဖု‚ နခိၣ်ဆူၣ်တဖၣ် ကဲထီၣ်ဒ်လဲၣ်’’ႉ ယနံၤဒီးတဲအီၤ ‘‘အိၣ်တဂ့ၤဘၣ်ႉ ယကဘၣ်ဟ့ၣ်နၤ ယခိၣ်ဆူၣ်တနီၤလီၤ’’ႉ
ယနံၤကမှံထီၣ် မ့ၢ်လၢ အ၀ဲသူၣ်အိၣ်သးအိၣ်ယၤအဃိ ဒီးယယူအီၤဆူ ယအိၣ်ဒီးဖိးဟုအီၤလီၤႉ ဖဲလၢယဆိကမိၣ်ထီၣ်က့ၤ အတၢ်အဲၣ်လၢယဂီၢ်န့ၣ် ယဆိကမိၣ်ထီၣ် ယွၤအတၢ်ဟ့ၣ်လီၤသး ဒီးတၢ်အဲၣ်လၢဂၢ်လီၤအသးလီၤႉ
ကၠံၣ်ခ့ၣ်ခၠဲးစဲထၢၣ်တၢၣ် ကွဲး၀ဲ ‘‘ပမၤတၢ်ဒဲးဘးဒီးပပှၢ်ထီၣ်လီၤ ဒီးပပၢ်ယွၤန့ၣ် စၢ်န့ၢ်ပှၤလီၤ’’ႉ ခီဖျိိတၢ်အံၤ အ၀ဲမိၣ်စံးသး၀ဲလၢ ‘‘တၢ်အိၣ်အကစၢၤအကစၢၤ လၢပျၢၤလံၤလံၤတဂၤ’’ (ဒၤ ၇း၉) န့ၣ် တဘၣ်ဘၣ် တၢ်မၤဟးဂီၤအီၤလၢ တၢ်ဒဲးဘး အတၢ်အုၣ်သံကျၣ်သံဘၣ်လီၤႉ ယွၤန့ၣ် အနံၣ်အလါအကတၢၢ်တအိၣ်ဘၣ် ဒီးအဲၣ်ပှၤဒီး တၢ်အဲၣ်လၢအဆူၣ်အကိၤဒိၣ်မး တအိၣ်ဒီးတၢ်လီၤတူၢ်လီၤကာ်ဒီး တၢ်ဂုၤကဒါက့ၤ ဆူခံဘၣ်ႉ အ၀ဲလၢပှဲၤဒီးတၢ်သးဆူၣ်ဒီး မၤပှဲၤတၢ်လၢအၢၣ်လီၤ၀ဲထီဘိလၢ မၤတ့ၢ်၀ဲ ဒီးအပှၤဂီၢ်မုၢ် ဒ်ဖျါဖဲ ယ့ှှါယၤ ၄၆ ‘‘ဒီးယမ့ၢ်အ၀ဲဒၣ်တုၤလီၤလၢ သုသးပှၢ်‚ ဒီးတုၤ သုခိၣ်၀ါ‚ ယကစိာ်သုလီၤႉ ယဲဒၣ်…

ဒုးကဲထီၣ်တၢ်ကတီၢ်ကိးကတီၢ်လၢတၢ်အကါဒိၣ်

ဖဲကလံၤစိးခဲရၠာစးိၣ်လဲန့ၣ် ဖၠၣ်စိမိၤအလံာ်ရၠာစးိဖှိၣ်ဒၢး ဖဲပှၤပာ်တၢ်လီၢ်လံၤလၢ ပျၢၤတဖၣ် န့ၣ် အိၣ်ဒီးနၣ်ရၠာစးၣ်ဖိလၢပျၢၤ ၀ံလၢထၢၣ်ပူၤလၢ အဘိတဖၣ် အိၣ်ပတုာ်အသး ဖဲ (၈) နၣ်ရၠာစးံၣ် (၁၉) မံးနံး ဒီး (၅၆) စဲးကီးလီၤႉ နၣ်ရၠာစးံၣ်အကစၢ်အၤလံၤ့ှှါမံးခၠဲး လီၤတဲာ်သံ ဖဲထံလီၤဆှူလၢ အိၣ်ဖဲ အဖလါစံၣ်ကစၢၢ်တဖၣ်အကျါ ဖဲအဆၢကတီၢ်နၣ်ရၠာစးံၣ်အ၀ဲန့ၣ် ဖဲလါယူၤ (၂၇) သီ ၁၈၅၇ နံၣ်န့ၣ်လီၤႉ
ဖၠၣ်စိမိၤသရၠာစးၣ် မဲးခၠဲးအံၤ ကျဲးစၢးဃုထံၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ ဒ်သိးကဒုးသ့ၣ်ညါ ၀ဲလၢ အ၀ဲအတၢ်တဲလၢ ကစၢၢ်အခိၣ်ထိးအ၀ဲန့ၣ် မ့ၢ်ကစၢၢ်ထီကတၢၢ်လၢ မံးစံးစပံၣ် အမုၢ်ထီၣ်အံၤအဂီၢ်လီၤႉ ကစၢၢ်အံၤ တၢ်ကိးက့ၤလၢ အ၀ဲအမံၤ လၢကစၢၢ်မံးခၠဲးလီၤႉ အ၀ဲအလိၤ အိၣ်ဖဲကစၢၢ်အထီကတၢၢ်အလီၢ် ဖဲအ၀ဲလီၤတဲာ်အကပၤလီၤႉ ဖဲထီၣ် ကစၢၢ်အ၀ဲန့ၣ် တယံာ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် ယဆိကမိၣ်ထီၣ် မံးခၠဲးအဂ့ၢ်ဒီး ယကဘၣ်သံ စ့ၢ်ကီး အဂ့ၢ်ဒီး ပတၢ်အိၣ်မူအိၣ်ဒံးဆူညါဆံးအါလဲၣ်လီၤႉ ယဆိကမိၣ်ထီၣ် ယ့ၣ့်ှှူး အတၢ် ကတိၤလၢ တဲဘၣ်အပျဲၢ်တဖၣ်…

တၢ်အုၣ်သးပနီၣ်

ပှၤဘှီက့ၤနၣ်ရၠာစးံၣ်တဂၤ ဆဲးကပီၤအလီဆှီဆူ တၢ်ပနီၣ်ဆံးဆံးတခါလၢ တၢ်ကွဲးလီၤအီၤ ဖဲဖုအနၣ်ရၠာစးံၣ်သ့ၣ်ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ်လၢ အမၤ၀ဲဖဲပဟံၣ်ပူၤ ဒီးစံး၀ဲ ‘‘နထံၣ်ဧါ’’လီၤႉ အ၀ဲစံး၀ဲ လၢ ပှၤဘှီတၢ်အဂၤတဂၤ ပာ်တ့ၢ်တၢ်ပနီၣ်ဖိအံၤလၢအပူၤကွံာ် နံၣ်ကယၤအပူၤ ဒီး တၢ်န့ၣ် တၢ်ကိးအီၤလၢ ‘‘တၢ်အုၣ်သးပနီၣ်’’လီၤႉ တၢ်အံၤမၤစၢၤယၤ ဒ်သိးယကထီထီၣ် စဲးဖီကဟၣ် အပီးအလီတဖၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤႉ
တချုးလၢတၢ်အဆၢကတီၢ်လၢ စဲအ့ၣ်ကူၣ်သ့အလံာ်ဒုးသ့ၣ်ညါတဖၣ်ဒီး တၢ်နဲၣ်ကျဲလၢ တၢ်ဘှီက့ၤစဲးဖီကဟၣ်တဖၣ်အစိၤန့ၣ် ‘‘တၢ်အုၣ်သးပနီၣ်’’ ဘၣ်တၢ် စူးကါအီၤ ဒ်သိးကမၤစၢၤ ပှၤလၢဘှီက့ၤတၢ်တဖၣ် ကမၤဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်ဒီး အိၣ်ဒီးတၢ်နဲၣ်ဖျါ ဖုၣ်ဖုၣ် ဒီးလီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်လီၤႉ အ၀ဲသ့ၣ်မ့ၢ်တၢ်ကဲဘျုးအါန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်သူၣ်အိၣ် သးအိၣ်ဘၣ် ပှၤလၢခံတဖၣ်လၢ အတၢ်မၤကဘၣ်လိာ်ဘၣ်စးအဂီၢ်လီၤႉ
လံာ်စီဆှံဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤ ဒ်သိးပကပာ်တ့ၢ် ပ‘‘တၢ်အုၣ်သးပနီၣ်’’ ဒ်ပမ့ၢ် ပှၤမၤကစၢ်အတၢ်မၤ ခီဖျိမၤန့ၢ်ပှၤဂၤအတၢ်လၢပဟီၣ်ခိၣ် လၢလီၤမိၣ်လီၤမဲၤတဘ့ၣ်အံၤ အပူၤလီၤႉ စီၤပီလူး ကွဲးန့ၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ရၠာစးိမ့ၤ ‘‘ဒ်ပမၤဘၣ် ပှၤလၢပဃၢၤတဖၣ် အသးလၢတၢ်ဂ့ၤၣ်မ့ၢ်၀ဲ ပကဘၣ်မ့ၢ် ထံဖိကီၢ်ဖိလၢအဂ့ၤ လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီးမူခိၣ်အဂီၢ်စ့ၢ်ကီးလီၤႉ
ပ‘‘တၢ်အုၣ်သးပနီၣ်’’ ကဖျါသ့ၣ်သ့ၣ် ဒ်တၢ်ဆံးဆံးဖိ…

တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါလၢယွၤအပူၤ

ဖဲ ၁၉၂၅ နံၣ်န့ၣ် Langston Hughes လၢ အမၤတၢ်လၢ ဟံၣ်ဒွဲ (Hotal) ဒ်ပှၤမၤကဆှီ စီၤနီၤခိၣ်အသိးတဂၤၣ်လီၤႉ အ၀ဲထံၣ်ဘၣ်၀ဲလၢ ပှၤကွဲးထါလၢ အ၀ဲယူးယီၣ်ပာ်ဒိၣ်၀ဲတဂၤလၢ အမ့ၢ် Vachel Lindsey ဟဲတုာ်အိၣ် ဖဲဟံၣ်ဒွဲန့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲအမဲာ်ဆှးဒိၣ်မးလၢ အ၀ဲအတၢ်ကွဲးထါတဖၣ် ဖဲ Lindsey ပ့တၢၤအီၤ လၢတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်လၢ တၢ်ဖးလီၤအီၤလၢ ကမျၢၢ်မဲာ်ညါ၀ံၤ အလီၢ်ခံလီၤႉ Lindsey အတၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအစၢ မ့ၢ်၀ဲ Hughes ဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤစၢၤ တၢ်မၤလိ အဘူၣ်အစှၤလၢ ခီလ့ၣ်ကၠိလၢ ကမၤစၢၤအီၤလၢ အ၀ဲကအိၣ်ဒီးတၢ်မၤနၢၤလၢ တၢ်ဖံး တၢ်မၤလၢ အမ့ၢ်တၢ်ကွဲးလံာ်န့ၣ်လီၤႉ
တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဆံးဆံးဖိဒၣ်လဲာ် လဲၤတုၤတၢ်သ့၀ဲ ဖဲယွၤအိၣ်၀ဲလၢ တၢ်အံၤ အပူၤန့ၣ်လီၤႉ လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်မၤအသးသတူၢ်ကလာ်တခါလၢ ဖဲစီၤဒၤ၀ံး ဘၣ်ဃ့ၢ်ကွံာ်၀ဲလၢ စီၤပၤစီၤစီလူး လၢ အမ့ၢ်ပှၤလၢအဲၣ်ဒိးဟံးန့ၢ် အသးသမူ တဂၤလီၤႉ စီၤစီလူး အဖိခွါ စီၤယိၤနၤသၣ် ထံၣ်န့ၢ်စီၤဒၤ၀ံးၢ် တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါလၢယွၤအပူၤလီၤႉ ‘‘ဒီးစံးဘၣ်အီၤပျံၤတၢ်တဂ့ၤ‚ အဂ့ၢ်ဒ်အံၤၢ်ဘၣ်နၤဘၣ်ႉ ဒီးနကလဲၤထီၣ်စီၤပၤလၢ အံၣ်စရၠာစး့လးအဖီခိၣ်’’…

သတံၢ်သန့ၤလၢယွၤ

ဟဲးရၠာစး့း ထၢးမဲ (န) ဖးလံာ်ၣ်လီၤႉ တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအံၤ အဃိ အသးသမူဒီစိၤန့ၣ် အ၀ဲတူၢ်ဘၣ်တၢ်ထီၣ် ဒီးတၢ်နီၣ်အသး လီၤသပ့ၤ တဘျီဘၣ်တဘျီ န့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်ဒီး တုၤမ့ၢ်အ၀ဲထူၣ်ဖျဲးထီၣ်လၢ တၢ်ကဲကုၢ်အပူၤန့ၣ် ယွၤသူအီၤလၢအကအုၣ်ခီၣ်က့ၤ ပှၤကုၢ်ဖိအဂုၤအဂၤတဖၣ် အနီၢ်ဂံၢ်ကအိၣ်လၢပှၤအဂၤသၢကယၤ န့ၣ်လီၤႉ
ပှၤလၢအ၀ဲမၤထူၣ်ဖျဲးတဖၣ် ယုၢ်န့ၢ်အီၤမံၤဖိသၣ် ‘မိၤဒီး’န့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်သးဒူ အပူၤ အ၀ဲလဲၤက့ၤ၀ဲ အဘျီ (၁၉) ဘျီဆူကီၢ်အမဲရၠာစးကၤကလံၤထံး တချုးထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤကဲထီၣ်ၢ်အီၤ မ့တမ့ၢ် မၤသံအီၤန့ၣ် တၢ်ကဟ့ၣ်စ့ဆံးအါဆံးအါ ဒီးအ၀ဲအသးသမူ န့ၣ် ထီဘိအိၣ်လၢ တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အခါဒၣ်လဲာ် အ၀ဲလဲၤ၀ဲလီၤႉ ဒ်အမ့ၢ်ပှၤစူၢ်က့ၤ နာ်က့ၤကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူးတီနီၢ်တဂၤအသိး လၢအတၢ်လဲၤကိးဘျီဒဲးအခါ အ၀ဲစိာ်ဃုာ်ဒီး အီၤ လံာ်သး၀ံၣ်ကစၢ်ယွၤတဘ့ၣ် ဒီးလံာ်စီဆှံတဘ့ၣ်ဒီး ဒုးဖးပှၤဂုၤပှၤဂၤ လံာ်စီဆှံ အဆၢတဖၣ်လၢ အ၀ဲတိၢ်နီၣ်ဃာ်ဒီး တိၢ့်ှူးအါစုအါဘျီတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲစံး၀ဲဒၣ် ‘‘ယဘါထုကဖၣ်တထံၣ်ဃီ ဘၣ်ဃးဒီးယတၢ်မၤၣ်လီၤႉ’’ အ၀ဲဟ့ၣ်တၢ်ပ့တၢၤလၤကပီၤဆူ ယွၤလၢအတၢ် ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်အဆံးကတၢၢ်ဖိလၢအဆိတဖၣ်ဒ်အံၤၣ် စံးထီၣ်ပ့တၢၤ တၢ်အဘျုးအဖှိၣ်တက့ၢ်ႉ အဂ့ၢ်ဒ်အံၤၣ် မ့ၢ်တၢ်ဘၣ်ယွၤအသးလၢ…

တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံမ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်အဒိၣ်အမုၢ်ကတၢၢ်

ယဖိခွါ ကၠံၣ်ယိၣ်ဟးထီၣ်လၢကျးပူၤ ဖဲအထံၣ်ပီးလီလၢတၢ်စူးကါအီၤလၢ တၢ်ကဟး ထီၣ်ဟးလီၤတခါ ဘၣ်တၢ်ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်လိၤန့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲဆိကမိၣ်ထီၣ်လၢ ‘‘ယဆၢမုၢ်လၢ်လၢၣ်လီၤ’’ႉ အ၀ဲကွၢ်စူၣ်တၢ်လၢ တၢ်သူၣ်ထီၣ်အချၢ ဒီးထံၣ်ဘၣ်ပှၤတဂၤလၢအဟံၣ်တအိၣ်ဃီ တအိၣ် သူၣ်သပ့ၤသးသပ့ၤလၢကျဲဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤႉ
ကၠံၣ်ယိၣ် မၤပၢၢ်ထီၣ်အီၤ ဒီးသံကွၢ်အီၤလၢ ‘‘မ့ၢ်အိၣ်၀ဲဘၣ်လိာ်ဘၣ်စး ကစီဒီဧါ’’ လီၤႉ ဖဲန့ၣ်‚ ပှၤအံၤစံးဆၢက့ၤအီၤလၢၣ်လီၤႉ ကၠံၣ်ယိၣ်ကိးတၢ်မၤစၢၤလၢ ခရၠာစးံာ်ဖိကရၠာစးၢကရၠာစးိတခါလၢ မၤစၢၤပှၤလၢကသူၣ်ထီၣ်က့ၤတၢ်အိၣ်မူ‚ ဒီးဖဲအ၀ဲသ့ၣ်အိၣ်ခိးတၢ်အခါၢ် အကစၢ်ဒဲတဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤႉ ကၠံၣ်ယိၣ် သံကွၢ် ပှၤအံၤလၢ ‘နမံၤဒ်လဲၣ်’ ဒီးပှၤအံၤ စံးဆၢအီၤလၢ ကၠီးဖရၠာစးံၣ်ၣ်လီၤႉ ကၠံၣ်ယိၣ် တခီ တတဲဖျါထီၣ်အမံၤလၢ အမ့ၢ်ကၠံၣ်ယိၣ် ဒီးမံၤအဖျၢၣ်စးထီၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်ဘၣ်န့ၣ် လၢခံအ၀ဲစံးယၤလၢ ‘‘ပါဧၢၣ်ကမ့ၢ်ဒၣ်ယၤလီၤ’’ႉ
ကၠံၣ်ယိၣ်စ့ၢ်ကီး‚ တဘျီမ့ၢ်ပှၤလၢအမၤဆါလီၤက့ၤအနီၢ်ခိၢ်တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢအဟဲလၢကစၢ်ယွၤအဃိ န့ၣ်လီၤႉ ၀ံယ့ှှါယၤ စူးကါတၢ်ကတိၤအဖျၢၣ်တဖၣ် ဒ်သိးကပာ်ဖျါထီၣ် ကစၢ်ယွၤ အတၢ်သးကညီၤဆူပအိၣ် ခီဖျိကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူး‚ ‘‘ပ၀ဲဒၣ်အံၤၣ် ပဟးဖျိးကျဲ ခဲလၢာ်လံႉ ပလဲၤကပၤကပၤတဂၤလၢအကျဲဒၣ်၀ဲ‚ တဂၤလၢအကျဲဒၣ်၀ဲစုာ်စုာ်လီၤႉ ဒီးယွၤပာ် ပတၢ်အၢတၢ်သီခဲလၢာ်လၢ အလိၤလီၤ’’ (ယ့ှှါ ၅၃း၆)…